Non-filled kunstgras: research nader bekeken
De Europese Commissie heeft (bijna) besloten. De race voor de introductie van een kunstgrassysteem dat bij voorkeur geen infill nodig heeft om te presteren, is begonnen. Mijn vorige artikel ging over de ontwikkeling van het product. In dit artikel informeer ik u over wat er gebeurt op het gebied van onderzoek en regelgeving.
Zoals in dit artikel wordt besproken, zijn er verschillende redenen waarom non-filled kunstgras een belangrijk aandachtspunt is geworden. Deze focus kwam in 2018 voor het eerst op toen gezondheidsproblemen die mogelijk waren veroorzaakt door rubber (SBR) infill volop onder de aandacht kwamen. Na onderzoek bleek dat allemaal wel mee te vallen, maar een angst voor microplasticvervuiling veroorzaakt door polymere infilldeeltjes die zich tot buiten het veld verspreiden, na het stokje over. Mede op basis van die aanname, hebben de Europese autoriteiten nu besloten de verkoop van polymere deeltjes van 1nm≤x≤5mm en die opzettelijk aan een product worden toegevoegd, te verbieden. Details over het voorgestelde verbod en de tijdlijn kunt u hier lezen.
(Onnodige) plotselinge focus
Toen het kwartje eenmaal viel, schoot het stressniveau bij tuftbedrijven, aannemers en de verschillende voetbalbesturen een paar tandjes omhoog nadat ze zich realiseerden dat de toekomst van kunstgras op het spel stond. Zaken bekoelden pas toen ze zich realiseerden dat de oplossing, in feite, al jaren gebruikt werd. Parallel aan de ontwikkeling van het zogenaamde derde generatie kunstgras, had één bedrijf begin 2000 ook een dicht getuft tapijt ontwikkeld dat geen infill nodig had om er toch te kunnen voetballen en dat aan alle eisen voldeed. Tegen de tijd dat het concept officieel als de oplossing werd gezien, was het bij bijna 200 clubs over de hele wereld geïnstalleerd. Sommige van deze installaties waren zelfs voorzien van een FIFA One-Star of FIFA Two-Star, of de opvolger van het FIFA ‘Star’-programma, een FIFA Quality- of FIFA Quality Pro-certificaat waarmee werd gesteld dat ze voldeden aan de kwaliteitscriteria zoals FIFA die had gedefineerd. De industrie sprong in de hoogste versnelling en velen zetten een onderzoeksprogramma op voor non-filled kunstgras1&2.
Huidschade
In december 2018 oordeelde FIFA3 plotseling dat deze systemen meer schade veroorzaakte aan de huid dan dat de andere systemen deden. Alle certificaten voor non-filled kunstgrasinstallaties die waren gekeurd volgens het Handboek van Eisen 2015 versie 2.5 of ouder, zijn ingetrokken. Een bijgewerkte versie van het handboek zal pas begin 2024 verschijnen. In deze versie is dan ook een aanvullende huidwrijvings-/slijtagetest opgenomen. FIFA leunt daarbij op het onderzoek dat testinstituut Sports Labs momenteel namens World Rugby2 doet. Gevraagd naar een update voor dit artikel, zegt Max McFarlane, projectleider van Sports Labs, “Vergeleken met systemen met infill genereren non-filled kunstgrasvelden minimale slijtage van de huid. Dit suggereert dat juist de infill verantwoordelijk is voor huidschade. Echter, de gegevens van de versnellingsmeter impliceren dat er nog steeds een risico op letsel bestaat.” Eric O’Donnell, algemeen directeur van Sports Labs, voegt eraan toe: “We moeten de testen ook nog steeds bij hoge omgevingstemperaturen uitvoeren. Op dit moment hebben we daarom nog niet het volledige beeld van de impact van temperatuur op huidletsels met betrekking tot deze kunstgrasmatten.” Onderzoek bij hogere omgevingstemperaturen staat voor later dit jaar gepland.
Gladheid
McFarlane wijst erop dat “Het ontbreken van infill, die als ‘kogellagers’ fungeert, betekent dat de gesimuleerde speler in feite over een stuk polymeer glijdt. Het is echter moeilijk te zeggen wat er met de huid van een speler gebeurt, aangezien ik geen gegevens heb gevonden over huidletsel op non-filled monsters.” Glijden en gladheid op niet-gevuld kunstgras is een van de redenen waarom de KNVB heeft besloten het onderzoek naar de ondergrond voor de Nederlandse markt weer in eigen handen te nemen. Op dit moment zijn er zo’n 20 ongevulde kunstgrassystemen van vier verschillende leveranciers geïnstalleerd. “Omdat eigenaren van de velden moeite hadden met het verzamelen van feedback van gebruikers, hebben we een onderzoek laten uitvoeren waarbij wedstrijden onder natte of vochtige omstandigheden werden opgenomen en geanalyseerd door een specialist in biomechanica van de Universiteit van Amsterdam. Een van de dingen die ons opvielen was dat op een non-filled kunstgrasmat en kunstgras met minerale infill, dat spelers bij vochtige omstandigheden regelmatig vallen of uitglijden,” zegt KNVB adviseur accommodatiezaken, Patrick Balemans. De geregistreerde incidenten werden verdeeld over 10 verschillende categorieën, variërend van uitglijden tijdens het rennen (met of zonder bal), uitglijden tijdens het schieten of passen tot uitglijden tijdens het ontvangen van de bal. “Hieruit blijkt duidelijk dat de ondergronden die proberen om op de Sportproductenlijst te komen, onvoldoende stabiliteit bieden aan de speler en nog steeds te glad zijn om op te spelen in “natte” omstandigheden.”
Testapparatuur
Tijdens de recente AMI-conferentie in maart dit jaar in Madrid, presenteerde de Universiteit van Loughborough verbeterde versies van de Artificial Athletic Athlete (AAA) en de Rotatieweerstand Tester (RRT). Er is voorgesteld om deze laatste in de toekomst de Rotational Traction Athlete (RTA) te noemen. De voorgestelde RTA houdt rekening met het piekkoppel, de rotatieschuifstijfheid en de rotatiesnelheid die tijdens de test worden ervaren. Voor de AAA zullen nieuwe algoritmen voor vervormings- en energieberekeningen worden voorgesteld die zowel de schokabsorptie (in procenten), de piekvervorming (in mm) als de energieteruggave (in joules) zullen vastleggen. In plaats van het gemiddelde van drie tests te nemen, wordt straks een test per testplek voldoende. Hoogstwaarschijnlijk zullen deze testapparaten ook in het aankomende FIFA Handboek van Eisen3 worden opgenomen. Inmiddels heeft testinstituut Kiwa ISA Sport een apparaat ontwikkeld om de lineaire grip op een kunstgras ondergrond vast te stellen. “Een motor trekt een gewicht over het oppervlak en de kracht die hiervoor nodig is, wordt gemeten om de ervaren lineaire wrijving te bepalen,” zo beschrijft Gert-Jan Kieft van Kiwa ISA Sport de werking van het toestel. Zowel het gewicht als de snelheid kunnen worden aangepast om verschillende soorten spelers of leeftijdscategorieën weer te geven. “We gebruiken videoanalyses om de bewegingen van spelers na te bootsen. Op dit moment is de Technische Universiteit Delft bezig de ergonomie van het testapparaat te verbeteren.”
Naleving
Terwijl FIFA alle goedkeuringen voor non-filled systemen heeft ingetrokken, in afwachting van de introductie van en verificatie voor een nieuw testregime, heeft de Nederlandse voetbalbond de 20 ‘non-filled’ velden die zijn geïnstalleerd, de status Pilot toegekend. Hierdoor kan de markt dergelijke velden onder strikte voorwaarden gebruiken. Van de systemen die momenteel worden getest, is er slechts één erin geslaagd om aan de gestelde eisen te voldoen. Dit is dan ook nog eens een systeem dat is afgewerkt met minerale infill. Strikt genomen voldoet het daarmee niet aan wat zowel de KNVB als FIFA als non-filled1 zien. De Nederlandse voetbalbond heeft nu besloten om de pilot-voorwaarden en de technische specificaties die zij accepteert voor producten te herzien. “Samen met de Vereniging die de Gemeenten vertegenwoordigt (VSG) zijn we tot de conclusie gekomen dat de eisen aangepast zullen moeten worden om te voldoen aan de eisen die eigenaren en gebruikers aan zo’n veld stellen,” zegt Patrick Balemans. VSG en KNVB gaan zich nu richten op het definiëren van technische specificaties zoals vrije pool, maximaal toegestane hoeveelheid minerale vulling, pooldichtheid, etc. “Dit om ervoor te zorgen dat non-filled kunstgras een systeem blijft zonder enige vulling in plaats van dat het een soort sand-dressed systeem wordt.
Perceptie verbeteren
De eisen waar Balemans op doelt, zijn mede tot stand gekomen nan een belevingsonderzoek voor non-filled kunstgrassystemen. “In 2021 werden we benaderd door de KNVB met het verzoek om te achterhalen waarom veel mensen klaagden over dit soort kunstgrassystemen, ondanks dat deze velden voldeden aan de eisen die destijds werden gesteld,” zegt Julie de Vaan van Changing Ways, het bedrijf dat het onderzoek uitvoerde. Naast een literatuurstudie hebben De Vaan en haar collega’s ook diverse stakeholders geïnterviewd en vragenlijsten uitgedeeld aan leden en officials van acht clubs waar een non-filled kunstgrasveld was geinstalleerd. “In totaal ontvingen we 145 reacties, een aantal dat we te klein achtten om echte conclusies te trekken.” De enige stellige uitspraak die ze durft te doen, is echter dat topspelers over het algemeen beter op dit soort ondergronden uit de voeten kunnen. “De reactie die we hebben ontvangen, geeft aan dat het vermogen om te ‘controleren’ (de bal en/of het lichaam) erg belangrijk is voor de speler. Spelers die in topteams spelen, zijn meestal beter in het beheersen van de bal of hun bewegingen.” Ironisch genoeg staat de KNVB momenteel niet toe dat de topcompetities hun wedstrijden op non-filledvelden spelen. Mogelijk wordt die regel in februari 2024 herzien. “De opmerkingen of klachten van topspelers kunnen nadelig zijn voor de ontwikkeling van het product,” zo legt Balemans uit. Ervaringen uit het verleden in de Engelse Football League First Division, de voorloper van de huidige Premier League, dienen als een perfecte herinnering. De verontwaardiging die werd veroorzaakt door de slechte ervaringen op de sand-dressed kunstgrasvelden die sommige stadions in de jaren tachtig hadden geïnstalleerd, worden nog altijd gezien als de reden waarom professionele spelers (wereldwijd) tot op heden nog steeds bezwaar hebben tegen het spelen op kunstgras.
Gebruik alle knoppen
Een van de aanbevelingen die De Vaan in haar onderzoek deed, is om alle knoppen te benutten om de beleving van (non-filled) kunstgras te verbeteren. “De industrie doet veel om het product te verbeteren, maar het is ook belangrijk om rekening te houden met de houding, verwachtingen en gerelateerde ervaringen van de club, de doelgroep en andere belanghebbenden.” Een bekend voorbeeld is dat teams die hebben gewonnen over het algemeen positiever zijn over de ondergrond. “Vrijwel alle respondenten van ons onderzoek noemden de gladheid van het oppervlak en het ongemakkelijke gevoel dat ze kregen bij het uitvoeren van bewegingen die meer contact met het lichaam dan normaal hadden. De meesten waren bang voor schaafwonden of verwondingen. Minder dan 50% kende echter het verschil tussen een gevulde en een non-filled kunstgrasmat, waaruit blijkt dat er nog genoeg ruimte is om de gebruiker op te leiden.”
Hoewel de industrie veel heeft gedaan en bereikt sinds het zich realiseerde dat de weg voor gevulde kunstgrassystemen niet langer geplaveid is, zijn de stappen op de markt beperkt gebleven.
FIFA heeft haar innovatiepartner Vivaturf terug naar de tekentafel gestuurd om haar voorgestelde non-filled kunstgrasconcept te herzien. De Nederlandse voetbalbond heeft ervoor gekozen om de criteria voor non-filled kunstgras te herzien, terwijl de industrie vooral tracht te bereiken dat zowel FIFA als de KNVB ook ‘non-filled’ kunstgras met minerale infill als non-filled gaan zien. De toekomst zal uitwijzen welke aanpak het beste resultaat zal opleveren. Ondertussen neemt de behoefte aan een alternatief voor kunstgrasvelden met (polymeer) infill elke dag toe.
