Heracles Almelo zet opnieuw de standaard qua stadionveld
De vervanging van het kunstgras stadionveld van Heracles Almelo door een grasveld omhelsde veel meer dan alleen het vervangen van de toplaag. Noch het stadion, noch de club zelf was er op ingesteld om ooit nog deze stap te maken. Toch is men daarin geslaagd. Dat komt vooral doordat er rigoureuze keuzes zijn gemaakt én dankzij de vooruitgang die de sportveldenindustrie de afgelopen jaren heeft gemaakt.
Vergeleken met andere betaald voetbalorganisaties die ervoor hebben gekozen om de switch van kunstgras naar gras in het stadion te maken, zag Heracles Almelo zich geconfronteerd met een extra grote uitdaging. Bij de verbouwing en uitbreiding van het stadion in 2015 hoefde men op geen enkele manier rekening te houden met de voorwaarden voor dat veld. De kunstgrasmat presteerde altijd ongeacht de aanwezigheid van schaduw of een gebrekkige doorluchting. Een mogelijk verbod op kunstgras in (de hoogste klasse van) het betaald voetbal werd destijds door niemand nog voor mogelijk gehouden. “We hebben de omstandigheden daarom vooraf eerst goed in kaart gebracht voordat we echt aan de slag zijn gegaan,” zegt André Wolbrink van Greenfields wiens agronomiekennis CSC Sport goed van pas kwam. Daarmee zegt hij nagenoeg exact hetzelfde als Rutger Schuijffel van hoofdaannemer CSC Sport. “Onze opdracht was niet alleen om het stadionveld te vervangen maar ook om de club aan nieuwe trainingsvelden te helpen. Bij voorkeur zo dicht mogelijk bij het stadion zelf. Om dat mogelijk te maken moesten we zowel met Heracles Almelo, voetbalvereniging C.V.V. Oranje Nassau als de gemeente Almelo om tafel.” Het project is in bouwteamvorm uitgewerkt. Dat bouwteam had een externe projectleider. Daarnaast namen CSC, Greenfields en Heracles Almelo daar aan deel.
Beter dan Wembley stadion?
Alle betrokken partijen omschrijven het nieuwe stadionveld als beter dan dat van de heilige graal van het voetbal: voetbaltempel Wembley stadion. Maar wat betekent dat als de enige verandering die je ziet, een groen stadionveld van natuurgras is? “Het hele veld is gebouwd op speciaal systeem waar hemelwater in kan worden opgevangen. Zowel op de bodem van dat systeem als er bovenop is een capilair geotextiel geplaatst. De capillaire werking van de speciale cones van steenwol in dat systeem die contact maken met beide geotextielen, zorgt ervoor dat het vocht dat het geotextiel in de krat opzuigt, omhoog getransporteerd wordt naar het geotextiel erboven waar bovenop de toplaag is aangebracht,” legt Ron van Raam van Permavoid uit. “Op deze manier blijft er altijd voldoende vocht in de toplaag.” Dankzij de circulaire werking van de opvang van beregeningswater, houdt Heracles Almelo haar waterfootprint laag. Omdat onderzoek heeft aangetoond dat dat opgevangen water nauwelijks nog mest- of voedingsstoffen bevat omdat het die stoffen in de toplaag achterlaat, hoeft men niet in te zitten over mogelijke bijeffecten van het opgevangen water.
Heracles Almelo besloot voor deze oplossing nadat de groundsman, op basis van de cijfers van het warme jaar 2022, had berekend dat de club altijd 140 kuub water op voorraad zou moeten hebben om in superdroge periodes het veld tenminste twee nachten te kunnen beregenen.
Die toplaag meet zo’n 30 centimeter en bevat de veldwarming die de KNVB verplicht stelt voor stadionvelden van gras. Het is een opbouw die ook in, bijvoorbeeld, het Etihad Stadion (Manchester City) en Wembley is toegepast. “Het veld van Heracles Almelo is ook voorzien van de techniek om lucht toe te voegen of juist te onttrekken uit die toplaag. We kunnen die toplaag negatief vacuümzuigen.” Met die mogelijkheid heeft Heracles Almelo nu de volledige controle over de conditie voor de graswortels. Van Raam heeft goede hoop dat deze techniek, op termijn, een veldverwarming zou kunnen doen vervangen wanneer zijn systeem gekoppeld zou kunnen worden aan een oplossing om de lucht te verwarmen. “Clubs zouden zich zo de investering in een kostbaar maar ook kwetsbaar veldverwarmingssysteem kunnen besparen.” De gangbare veldverwarmingssystemen werken op basis van verhit water of elektriciteit. Beide oplossingen vergen veel energie voor het gewenste resultaat. Vooralsnog wil hij eerst de winter(s) afwachten voordat besloten wordt om de techniek wel of niet te activeren. “Maar deze wijze van verwarmde lucht toevoegen aan, of juist te onttrekken uit de toplaag is veel effectiever en verbruikt aanzienlijk minder energie.”
Unieke keuze qua grasmat
Gezien de beperkte tijd tussen de oplevering van de onderbouw van het veld en de eerste thuiswedstrijd op 18 augustus, is ervoor gekozen om het veld te bezoden in plaats van in te zaaien. Het is een beproefde methode maar eentje waaraan CSC Sport een eigen draai gaf. “Er is gekozen voor zoden met alleen veldbeemd die we, vervolgens, in het stadion voortaan doorzaaien met Engels raaigras,” zo verklaart André Wolbrink. Het veldbeemd geeft het veld meteen de gewenste stabiliteit maar vereist ook een afwijkende onderhoudsaanpak. “De zoden komen van een kweker in West-Brabant waar de grond fijner en leemhoudend is. Dat hoger aandeel leem beïnvloedt echter ook de afwatering dus wordt het veld, nu het in het stadion ligt, voorlopig extra gevertidrained en bezand.” Daarnaast heeft Wolbrink het advies gegeven het veld, vooralsnog, zo min mogelijk te verticuteren zodat het zich beter kan zetten. Het verstevigen van de mat middels kunstgras is (nog) niet gedaan. “We willen eerst kijken hoe het veld zich houdt voordat we besluiten of we de mat verstevigen door het met kunstgrasvezels te injecteren of met behulp van een backinggebonden hybridemat.” Bij PEC Zwolle koos Wolbrink er destijds voor om het nog tijdens de winterstop te versterken met kunstgrasvezels nadat het gras bij aanvang van het seizoen destijds maar moeilijk op gang kwam. “Maar als deze mat het tot de zomerstop weet vol te houden, dan hebben we volgend jaar de hele zomer om versterkte graszoden te plaatsen of de backinggebonden hybridemat uit te rollen en deze in het stadion in te zaaien.” Hij tekent daarbij aan dat een hybrideveld altijd het uitgangspunt was bij de opbouw van de toplaag en drainagelaag.
Volledige controle
De zoden zijn geplaatst op een laag aarde afkomstig van de voetbalvelden van C.V.V. Oranje Nassau, naast het stadion, die zijn afgegraven. “We vertrouwen erop dat het aanwezige bodemleven de wortels zal helpen om snel aan te slaan,” stelt Wolbrink. Het zand werkt ook als een filter ter voorkoming dat al het lutum, leem en de organische stof in de bodem wegzakken. In die toplaag zijn ook een aantal vochtsensoren geplaatst. Het geheel is gekoppeld aan een slimme aansturing waarmee de groundsman werkelijk elk aspect van het veld kan aansturen. “Onze systeemopbouw is opgesplitst in drie zones waarvoor voor elke zone de waterstand en luchtaanvoer of -onttrekking kan worden aangepast,” zo merkt Ron van Raam op. Bij die opdeling is rekening gehouden met de schaduwvorming door de tribunes en de luchtstroming in het stadion. “We zijn samen met het groundsteam van Heracles nu volop bezig om al die technieken in te regelen en wat te spelen met de wortels om vast te stellen wat de juiste settings moeten zijn,” zo vult André Wolbrink aan. Met de komst van het nieuwe veld heeft Heracles Almelo ook een eigen groundsman aangesteld. De club is daarmee een van de weinige betaald voetbalorganisaties in ons land die het onderhoud van zowel het stadionveld als de trainingsvelden in eigen hand houdt. Daarbij wordt sterk geleund op de gegevens die worden verzameld met de Hipster, een toestel dat verschillende veldtestmodules bevat en gegevens automatisch registreert en verzamelt. Voor wat betreft het onderhoudsmateriaal werkt deze samen met collega-groundsman bij BVO’s in de regio. Daardoor kan Heracles Almelo zich (vooralsnog) de investering in de echt dure grasbeheer- en onderhoudstechnologieën, besparen.
Totaal nieuw gebruiksplan
De overstap van een kunstgras- naar een gras stadionveld betekende ook dat Heracles Almelo moest investeren in een eigen trainingsaccommodatie. In overleg met de gemeente Almelo en voetbalvereniging C.V.V. Oranje Nassau werd een nieuw masterplan voor het stadiongebied opgesteld. “Er is wat terrein uitgewisseld en geschoven met de bestaande velden. C.V.V. Oranje Nassau heeft er twee-en-een-half kunstgrasveld bijgekregen en op de afgestane grond hebben we voor Heracles Almelo twee hybride velden en een high-performance en calisthenics park gerealiseerd,” zo verklaart Rutger Schuijffel van CSC Sport. Onder de high-performance heuvel is een waterbuffer van 200m3 gerealiseerd om beide trainingsvelden te beregenen. De beide backing gebonden hybridevelden zijn ter plekke ingezaaid. “Het is nu aan de groundsman om, met behulp van de data die de Hipster heeft verzameld, de velden zo te prepareren dat ze overeenkomen met de karakteristieken van het stadionveld.” De velden zijn geschikt voor trainingen maar Heracles 1 zal er ook oefenwedstrijden op spelen. Vandaar dat deze ook is voorzien van ultra-moderne camera’s die de coaches bijstaan bij het maximaliseren van de speler-prestaties. Veld 2 kan eventueel worden gebruikt voor jeugdwedstrijden van Oranje Nassau.
Het hele project bracht voor CSC Sport alles bij elkaar. “Een nieuw stadionveld van gras en twee nieuwe hybridevelden voor Heracles Almelo en twee nieuwe kunstgrasvelden en een pupillenveld bij C.V.V. Oranje Nassau en alle bijbehorende infrastructurele werken,” somt Schuijffel op. “We troffen het dat we ook de openbare aanbesteding voor het werk bij C.V.V. Oranje Nassau hebben binnengehaald. Zo konden we sneller schakelen.”
Inmiddels is de Eredivisie gestart. Met een verlies tegen landskampioen PSV en een gelijkspel tegen promovendus Willem II, is het nog te vroeg om echt te oordelen over de kwaliteit van het veld of de toegevoegde waarde van alle veranderingen. “De toplagen zijn echter allemaal bekende en bewezen velden. Voor wat betreft de techniek is het meer een kwestie van tijd en proefondervindelijk vaststellen welke setting in welke situatie het beste resultaat biedt,” aldus Rutger Schuijffel van CSC Sport. Als het veld de winterstop in goede conditie weet te halen, dan is de hele verandering sowieso al geslaagd.
